Zekat Nedir? Kimlere Farzdır ve Kimlere Verilir?

Zekat nedir kimlere verilir? Zekat farz mıdır? Zekat ile ilgili sayfamızda zekat bağışı emanetinin kimlere verilip verilemeyeceğine ilişkin soruların cevaplarını okuyarak, zekatın neden ve ne zaman verilmesi gerektiğine ilişkin detayları bulabilirsiniz. Farz bir ibadet olan zekat, Müslüman için büyük hassasiyetler taşır. Peki, zekat kimlere verilir kimlere verilmez? Zekat kimlere verilir ayet olarak tespit edilmiş midir?

Zekat Nedir?

Zekat, İslam’ın beş temel şartından biri olan ve maddi durumu iyi olan Müslümanların, mallarının belirli bir kısmını ihtiyaç sahiplerine vermesini gerektiren mali bir ibadettir. Kelime anlamı olarak "arınma" ve "çoğalma" anlamlarına gelir. Zekat, Kur'an-ı Kerim ve hadislerle farz kılınmış olup, nisap miktarına ulaşan (96 gram altın ve buna eş değer mal) mala sahip olan her Müslüman için yerine getirilmesi gereken bir ibadettir.

Nisap miktarı, kişinin temel ihtiyaçları ve borçları dışında sahip olduğu mal varlığının belirli bir eşiğe ulaşmasıdır. Zekat nedir sorusunun cevabıyla birlikte nisap miktarına ulaştıktan sonra üzerinden bir kameri (ay) yılı geçmesi gerekir. Bir yıl geçip yine nisap miktarı ve üzerinde olan kişi zekatını elindeki mala göre hesaplar. Zekatını fakir, ihtiyaç sahibi, borçlulara, Allah yolunda ilim tahsil edenlere ve yolda kalmışlara verir.

İnsana Değer Veren Dernekler Federasyonu (İDDEF) İslam coğrafyasındaki talebe ve muhtaç kimselere bağışçılarının emanet ettiği zekat bağışını ulaştırıyor. Afrika, Asya ve Balkanlar’da İslami eğitim çalışmaları kapsamında medrese inşa eden İDDEF, zekat bağışlarınızı bu güzide kalıcı eserlerde hafızlık ve Şer-i İlimler okuyan talebelere, onların ihtiyaç sahibi ailelerine ve civarda yaşayan muhtaç kimselere teslim ediyor. Yüce dinimiz İslam’ın beş şartından biri olan zekat bağışını siz de binlerce kilometre uzaktaki kardeşiniz için yapabilir, ilim tahsil edilen ve çeşitli sorunlarla mücadele eden Müslüman coğrafyasında bir tebessüm ve sevgi oluşturabilirsiniz.

Zekatın Dini Önemi

Zekat, dinen çok önemli ve hassas bir mali ibadettir. Dinimizde İslam'ın ve İmanın şartları vardır. Her Müslüman (maddi ve manevi imkanı olan) bunları yerine getirmekle yükümlüdür. Zekat, Kelime-i Şehadet, Namaz, Oruç ve Hac ile birlikte İslam’ın beş temel ibadetinden biridir. Zekat, sadece bir yardım veya bağış değil, Allah’ın emriyle yerine getirilen farz bir ibadettir. Hem bireysel hem de toplumsal faydaları olan zekat, Müslüman toplumun güçlenmesine, fakirin korunmasına, zenginin sorumluluk bilinci kazanmasına ve Allah’a olan teslimiyetin artmasına vesile olur.

Zekat, Kur'an-ı Kerim'de birçok yerde geçer ve Allah (c.c) bizden zekatı vermemizi ister. Zekatın dini önemi, İslam’ın temel ibadetlerinden biri olması ve sosyal adaleti sağlamada oynadığı kritik rol ile ortaya çıkar. Hem bireysel hem de toplumsal açıdan birçok hikmet ve fazileti olan zekat, Müslümanların mallarını arındırmasını, Allah’a olan kulluk bilincini güçlendirmesini ve toplumda dayanışmayı artırmasını sağlar. 

Zekat Niçin Verilir?

Zekat farz bir ibadettir. Zekat verebilecek durumda olan kimselerin mallarında yoksulların hakkı olduğu gibi, zekatın getirdiği yardımlaşmayla birlikte toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürmesi de sağlanır. Zekat verecek kişi hassas bir terazi gibi hareket etmeli ve zekat hesaplama yöntemini titizlikle yürütmelidir. Zengin, malının ve varlığının şükrünü vermiş olur, yoksul kişi de ölçütlenen hakkını alır. Yani her iki taraf da birbirlerinin hakkını gözetir, farzla birlikte sünnetullah gerçekleşmiş olur. 

Zekat vermeyle birlikte bir nevi zengin taraf borcunu ödemiş olur ve yoksul kimse de hakkını alır. Yani Zekat Niçin Verilir? sorusunun en net cevabı hemen yanı başındaki ya da binlerce kilometre uzaktaki yoksulun ihtiyacının giderilmesidir. Böylece bir vücut olan Müslümanlar’ın bir organında yaşanan ağrı ve acı diğer organ tarafından hafifletilmeye çalışılır.Zekat Hesapla

Zekat Kimlere Verilir?

İslam’ın yardımlaşma köprüsü olan zekat, yoksul ve muhtaç kimselerin hakkı olduğu için bu kimselere verilir. Zekat almaya hak kazananlar hiç malı olmayan kişiler veya zaruri ihtiyaçları dışında nisap miktarının altında malı olan kişilerdir. Kur’an-ı Kerim’de zekatın kimlere verilmesi ile ilgili ayetler bulunsa da Peygamber Efendimiz’in (S.A.V) Hadis-i Şerif, sünnet-i seniyye ve uygulamaları bizi zekatın ahkam ve adabı noktasında yönlendirmektedir. Tevbe Sûresi 60. Ayette mealen şöyle buyrulur: “Bunlar; fakirler (yoksullar), düşkünler, esaretten kurtulacaklar (âzat edilecek köleler) borçlu düşenler, Allah yolunda cihada koyulanlar (mukaddesatı korumak için mücadele verenler, ilim tahsil edenler), yolda kalmış olanlar ve zekât toplamakla görevlendirilen memurlardır. İşte Allah’ın kesin buyruğu budur. Allah bilen ve hikmetle yönetendir.” 

Özetle zekat kimlere verilir diye toparlarsak zekat verecek kişi ilk olarak ihtiyaç sahibi durumunda olmalıdır. Zekat kimlere verilir aileden kardeş, kardeş çocukları, amca, hala, teyze, dayı ve onların çocukları gibi akrabalarını gözetmesinin yanında, dünyanın dört bir tarafında hayatını idame ettirmekle uğraşan, günlük yiyeceğini bulup yarına bir şeyi olmayan ve Allah yolunda ilim tahsil eden din kardeşlerine de zekat bağışını gönderebilir. Zekat vermekle yükümlü olan kişiler ellerindeki zekatı gerektiren mal ve eşya cinsinden de zekat verebilir. Peki, altın zekatı kimlere verilir? Kişi 96 gram ve üstü altına sahipse bunu isterse altın olarak isterse nakit para cinsinden verebilir. 

Tevbe Suresi 60. Ayet Işığında Zekat Verilecek Kişiler

Zekat kimlere düşer bilinciyle maddi imkanı yerinde olan herkes öncelikle 'benim zekat vermem gerekir mi?' diye bir hesap yapmalıdır. Nisap miktarı oluşmasıyla kişi zekat mükellefi oluyorsa zekatını verecek ihtiyaç sahiplerini iyi belirlemelidir. 

Zekat vermeye ihtiyaç sahibi akraba ve komşulardan başlamalı, köyümüzde, ilçemizde ve şehrimizde bulunan muhtaçları da gözetmeliyiz. Bununla birlikte bulunduğu yerde zekat ve fitrelerini verme imkanı bulamayanlar, yurt içi ve yurt dışındaki muhtaçlara yardım etmek isteyenler, vekalet yoluyla zekat verebilirler. İDDEF gibi güvenilir kurumlar aracılığıyla zekatınızı bizzat ulaştırabilirsiniz.

Kur’an-ı Kerim’de Tevbe Suresi 60. ayette zekâtın kimlere verileceği belirtilmiştir:

1. Fakirlere
2. Miskinlere (hiçbir şeyi olmayanlara)
3. Zekât toplayan memurlara
4. Kalpleri İslam’a ısındırılacak kişilere
5. Köleleri özgürlüğüne kavuşturmak için
6. Borçlulara
7. Allah yolunda mücadele edenlere
8. Yolda kalmışlara (yolculara)

Aile İçinde Zekat Verme Durumu

Aile içinde zekat verirken, dinimizin belirlediği sınırları göz önünde bulundurmalıyız. Buradaki temel husus bakmakla yükümlü olduğumuz ve olmadığımız kişiler olarak ayrım vardır. Örneğin kişi, anne, baba, eş, çocuk, dede, nine gibi kişilere zekat veremez, onların geçimini sağlamak zaten kişinin sorumluluğundadır. 

Zekat aileden kimlere verilir? Yani alt ve üst soy kişilere zekat veremez. Kardeşlerine, amca, hala, teyze, dayı, yeğenler, kuzenler, kayınpeder ve kayınvalide, gelin ve damat, borç içinde olup ödeme zorluğu çeken akrabalara zekat verilebilir. Böylece dinimize göre zekat kimlere verilir sorusunun net cevabına kavuşmuş oluruz.

Zekat Ne Zaman Verilir?

Zekat vermek için belirli bir zaman yoktur ve zekat her zaman verilebilir. Ancak ülkemizde ve İslam dünyasında zekat, yardımlaşma ayı olan Ramazan ayında veriliyor. Zekat ne zaman verilir? sorusundaki temel husus zekat verecek kişinin malının (nisap miktarı ve fazlasının oluşması) üzerinden bir yıl geçmesidir. Ramazan’da verilen zekat bir sonraki Ramazan’da bir yılı tamamladığı için, kişi de zekatını bu ayda veriyor.

Zekat Kimlere Verilmez?

Zekat usûl ve fürû dediğimiz yani üst soy ve alt soy şeklinde ifade edilen anne, baba, dede, nine çocuk ve torunlara verilemez. Aynı şekilde bir kimse hanımına zekat veremediği gibi kadın da fakir kocasına zekat veremez çünkü aralarında bakma hükümlülüğü ilişkisi bulunur. Zeka verecek kişinin cami, okul ve yurt yapımı ve ihtiyaçları için verdiği para zekat sayılmaz. Bu tür bağışlarla Allah-u Teala’nın sevabına nail oluruz ancak verdiğimiz para zekat yerine geçmez. Zekat ayrıca nisap miktarı paraya sahip kişiye ve gayrimüslime de verilmez.

Borcu Olan Kişilere Zekat Verilir mi?

Borcu olana zekat verilir mi sorusunun cevabı bizzat Yüce Rabbimiz tarafından Kur'an-ı Kerim'de bizlere sunulmuştur. Zekat verebileceğimiz kişiler içinde olan borçlu akrabalarımız başta olmak üzere, komşu ve arkadaş gibi zekat verebiliriz. 

Zekat Ne Kadar Verilir?

Zekat, bir farz ibadet olduğu gibi İslam’ın beş temel esasının da üçüncüsüdür. Zekat kimlere verilir ve miktarı ne kadardır? Zekat verecek Müslümanlar zekatın usul ve adabına uydukları kadar hak terazisini de bilmelidirler. Kişi, zekata tabi olan malını hesaplayarak kırkta birini (yüzde 2.5) yoksula verir. İsteyen kişi kırkta birinin üzerinde de zekat verebildiği gibi kırkta birlik bölüm asgari tutardır, altı verilemez. 

Zekat bağışınızı iddef.org web sitemizden online, ilgili hesap numaralarına EFT/Fast/havale yoluyla, genel merkez, Türkiye'nin çeşitli il ve ilçelerindeki temsilciliklerden ya da 0212 621 0065 numaralı telefon numarasından detaylı bilgi alarak yapabilirsiniz.

Zekat Bağışı Yap