Şaban Ayı Orucu Ne Zaman Tutulur? Şaban Ayı Orucu Niyeti

Şaban-ı Şerif denildiğinde akla evvela Ramazan-ı Şerif ve oruç gelir hiç şüphesiz. Şaban ayı namazı olduğu gibi oruç da çok öne çıkar. Şaban ayı orucu büyük sevaplar taşıdığı gibi, bu mübarek ay, Peygamber Efendimizin (SAV) Ramazan-ı Şerif’ten sonra en çok oruç tuttuğu aydır. Şaban ayı orucu niyeti nafile oruçlar için niyet etme ile aynıdır. Peki, Şaban ayı orucu ne zaman tutulur? Şaban ayı orucu nasıl niyet edilir? Nafile oruçlar arasında yer alan Şaban ayı orucu için, oruç tutacak kimsenin ''Niyet ettim Şaban orucumu Allah rızası için tutmaya'' diye niyet edilmesi yeterli olduğu dini kaynaklarda yer almaktadır. 

Ramazan orucu, belli günlerde tutulmak üzere adanan oruçlar ile nafile oruçlar için niyet etme vakti, güneşin batması ile ertesi gün tepe noktasına gelmesi öncesine kadarki süredir. İmsaktan sonra yapılacak niyetin geçerli olması için bu vakitten itibaren bir şey yenilip içilmemiş, oruca aykırı bir iş yapılmamış olması gerekir. Aksi takdirde gündüz niyet caiz olmaz (Kâsânî, Bedâî’, II, 85). Bu oruçlar için, “yarınki orucu tutmaya” şeklinde mutlak niyet yeterlidir. Bununla birlikte geceden niyet edilmesi faziletlidir. Ramazanın her günü için ayrı niyet edilmesi gerekir (Mevsılî, el-İhtiyâr, I, 397, 400).

Kaza, keffaret ve bir zamana bağlı olmaksızın adanan oruçlar için gün batımından itibaren en geç imsak vaktine kadar niyet edilmiş olmalıdır. Bu tür oruçlara niyet edilirken, “falanca kaza, kefaret veya adak orucuna” şeklinde belirtilmesi gerekir.

Şaban Ayı Orucu Ne Zaman Tutmaya Başlanmalıdır?

Şaban ayı oruçları ilk gün başlar. Şaban ayının ilk gün orucu olduğu gibi Hadis-i Şerif’te “Kim Şa‘bân’dan bir gün oruç tutarsa, Allâh-u Teâlâ onun cesedini cehenneme haram kılar.” buyurularak herhangi bir gün de ifade edilmiştir. 2025 yılında 1 Şaban 1446, 31 Ocak 2025  Cuma gününe denk gelmektedir. Perşembe'yi Cuma'ya bağlayan gece sahura kalkılarak ilk gün orucuna niyetlenilebilir. Şaban ayı orucu kaç gün tutulur diye baktığımızda ise toplamda 6 güne tekabül etmektedir. Şaban ayının ilk perşembe orucu vardır. 

Ebu Abdullah el-Hubeyşi (Rahimehullâh)ın rivayet ettiği bir hadis-i şerifte şöyle varid olmuştur: “Şaban’ın ilk ve son perşembesini oruçlu geçireni, rahmeti ile cennete girdirmek Allah Teâlâ üzerine bir hak olur.” Şaban Ayının 13. 14. 15. gününde tutulan oruçlar bulunmaktadır. Eyyam-ı Biyd günleri Hicri ayların 13. 14. ve 15. günlerine denir. Bu günlerde oruç tutmak oldukça faziletlidir.

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın resmi internet sitesinde "Eyyam-ı Biyd" hakkında şu ifadelere yer verildi:

Eyyâm-ı biyd (aydınlık günler) ayın en parlak olduğu hicrî ayların 13, 14 ve 15. geceleridir (Buhârî, Savm, 60). Ay bu gecelerde tam olarak göründüğü ve geceleri her zamankinden daha çok aydınlattığı için bu isim verilmiştir. Resûlullah (s.a.s.), her ayın bu günlerinde oruç tutmayı tavsiye etmiş (Ebû Dâvûd, Savm, 69; Tirmizî, Savm, 54) ve o günlerde oruç tutmanın senenin tüm günlerini oruçlu geçirmek gibi olduğunu belirtmiştir (İbn Mâce, Sıyâm, 29).

Bir de Şaban ayının son pazartesi orucu vardır. Şaban ayının son pazartesi günü tutulan orucun fazileti vardır. İslam alemi için oldukça büyük bir öneme sahip olan Şaban ayı, Peygamberimiz tarafından sıklıkla dile getirilen bir aydır. "Her kim Şaban’ın son pazartesini oruçlu geçirirse kendisi için günahları bağışlanır."(Gunye 1/187) Burada son Pazartesi gününden maksat, Şaban’ın son günü değildir. Zira Ramazan’ı karşılamak niyetiyle Ramazan’a bir, iki gün kala oruç tutmak men’ edilmiştir. (Gunye 1/187)

Şaban ayının son pazartesi günü tutulacak olan oruç için; "Niyet ettim Allah rızası için oruç tutmaya" diyerek niyet edilmesi yeterli olacaktır. Kalpten niyet etmek "Şaban ayının son pazartesi gününün fazileti için oruç tutulduğunun" bir işaretidir. Dileyen bunu açıkça belirterek de niyet edebilir.

Şaban Ayı Orucu ile İlgili Hadisler

Şaban ayı orucu hadisleri vardır. Hazreti Ayşe (Radıyallâhu Anhâ) validemiz Peygamber Efendimiz (SAV)in Şaban ayında oruç ibadetine verdiği ağırlığı şöyle anlatmıştır: “Rasulullah (SAV) bazı aylarda çok oruç tutardı. Hatta biz, onu bu ayda hiç iftar etmedi sanırdık. Bazı aylarda da çok iftar ederdi. Hatta biz, onu bu ayda hiç oruç tutmadı derdik. Rasulullah (SAV)in Ramazan’dan başka bir ayın orucunu tamamladığını görmedim. Hiçbir ayda da Şaban ayında tuttuğundan daha fazla oruç tuttuğunu görmedim.”

Üsame ibnü Zeyd (ra) şöyle anlatmıştır: “Bir kere ben: ‘Ya Rasulellah! Şaban ayında oruç tuttuğunuz kadar hiçbir ayda oruç tuttuğunuzu görmedim.’ dediğimde: ‘O, Recep ve Ramazan arasında kalmış büyük bir aydır ki insanlar on(un ululuğun)dan gafildir. O, kendisinde amellerin âlemlerin Rabbine yükseltildiği bir aydır. Ben de amelimin oruçluyken yükseltilmesini seviyorum (da onun için bu ayda çok oruç tutuyorum)’ buyurmuştur.”

Dini ehemmiyete sahip gün ve gecelerin faziletlerinin kaydedildiği eserlerde yer alan bir rivayete göre, Şaban-ı Şerif ayında bir gün oruç tutmanın fazileti hakkında şöyle buyrulmuştur: “Kim Şa‘bân’dan bir gün oruç tutarsa, Allâh-u Teâlâ onun cesedini cehenneme haram kılar. Cennetlerde Yusuf (Aleyhisselam)a komşu olur. Allah-u Teâlâ ona Eyyüb ve Davud (Aleyhimesselâm)ın sevaplarını verir.”

“Ayların en sevgilisi, Ramazana kavuşturan Şâban ayıdır” ve “Şaban ayına, Şaban denmesi, onda Ramazan için büyük hayırların teş'üb etmesi (dağılması); Ramazan ayına ramazan denmesi, bu ayda günahların yanması sebebiyledir.” buyruldu.

Şaban Ayı Orucu Tutmanın Sevabı

Şaban ayı orucunun fazileti nedir diye baktığımızda Rasulullah (SAV) senenin –Ramazan-ı Şerif ayı dışındaki- hiçbir ayında Şaban-ı Şerif ayındakinden fazla oruç tutmamış ve şöyle buyurmuştur: “Amellerden gücünüzün yettiğini yapın. Çünkü siz bıkmadıkça, Allah da size asla bıkmış muamelesi yapmaz. Allah yanında amelin en makbulü, kişinin az da olsa devam üzere işlediği ameldir.” Peygamber Efendimiz (SAV)in Şaban-ı Şerif ayındaki orucu hakkında Hazreti Ayşe (r.a) ayrıca şöyle demiştir: “O (Rasul-i Ekrem) Şaban ayının tamamını oruçla geçirerek sonunda Şaban’ı Ramazan’la birleştirirdi.”

Şaban Ayı Orucunun Faziletleri Nelerdir?

Fazilet, erdem ve ahlaki üstünlük anlamlarına geldiği gibi, bir Müslüman'ın yüksek ahlaki değerleri, iyilik, doğruluk, adalet ve dürüstlük gibi niteliklerini belirtir. Şaban ayı orucu faziletleri ise bir Mümin'in sabır, şükür, yardımseverlik ve alçakgönüllülük gibi özellikleridir. Yani bu güzel ayda oruç tutmak kişinin faziletini artırır. 

Şaban ayında oruç tutmak sünnet olduğundan yani farz gibi bir zorunluluğu olmadığından sevabı ve fazileti de yüksektir. Peygamber Efendimiz (S.A.V) tarafından Şaban ayında oruç tutmak teşvik edilmiştir. Allah Resulü, Şaban ayına büyük önem vermiştir. Şaban ayı orucunun fazileti buradan da anlaşılmaktadır. 

Şaban ayında oruç tutmak, bedeni ve ruhu Ramazan ayına hazırlar. Oruçla kişinin nefsi terbiye edilir ve faziletleri artar. Ayrıca Berat gecesi Şaban ayı içerisindedir. Şaban ayının 15. gecesi, yani Beraat Gecesi, 13 Şubat 2025 Perşembe (14 Şaban 1446) İslam âleminde büyük bir manevi öneme sahiptir. Bu gece, Allah’ın (c.c) rahmet, mağfiret ve bağışlama kapılarını açtığı, müminlerin affı için dua ettiği bir gecedir. Bu geceyi oruçlu karşılamak, kişinin ibadetini daha da bereketli kılar.

Peygamber Efendimiz (S.A.V)in: “Ramazan’ı ta‘zim için (Ramazan hürmetine) Şa‘ban’da tutulan oruçtur.” (Tirmizi, “Zekat”, 28) buyurmuş olması bu ayın Ramazan-ı Şerif’le olan bağlantısını göstermesi açısından önemlidir. Dolayısıyla bu ayda Ramazan-ı Şerif’e hazırlık maksadıyla oruç başta olmak üzere bütün nafile ibadetlerin arttırılmasında fayda vardır. Bu da Şaban ayı orucunun faziletlerindendir.

Şaban Ayı Orucu Nasıl Niyet Edilir?

Şaban ayında oruç tutmak isteyen Müslüman, şaban ayı oruç niyeti yaparken açık ve samimi bir şekilde davranmalıdır. Çünkü, niyet, ibadeti Allah  (c.c) için yaptığınızı belirten bir davranıştır. Oruç, hem bedeni hem de ruhu terbiye eden bir ibadet olduğundan, niyeti ihlasla yapmak orucun faziletini artırır. Kişi, niyetini kalben yaparken samimiyetle Allah’ın rızasını gözetmelidir. Peki, Şaban ayı orucu nasıl niyet edilir? Tüm bu duygularla kişi; "Niyet ettim Allah rızası için Şaban ayı orucunu tutmaya." ya da "Niyet ettim Allah rızası için oruç tutmaya." şeklinde niyet edebilir.

Şaban Ayı Orucu Kaç Gün Tutulur?

Şaban-ı Şerif ayı Ramazan-ı Şerif ayından önce gelen güzel bir aydır. Adeta Ramazan'a hazırlıktır. Bu mübarek ay Peygamber Efendimizin (S.A.V) Ramazan'dan sonra en çok oruç tuttuğu aydır. Bunu Hz. Ayşe validemizin şu sözlerinden anlıyoruz: “Rasûlullâh (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem) bazı aylarda çok oruç tutardı. Hatta biz, onu bu ayda hiç iftar etmedi sanırdık. Bazı aylarda da çok iftar ederdi. Hatta biz, onu bu ayda hiç oruç tutmadı derdik. Rasûlullâh (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in Ramazan’dan başka bir ayın orucunu tamamladığını görmedim. Hiçbir ayda da Şa‘bân ayında tuttuğundan daha fazla oruç tuttuğunu görmedim.”

Peki, oruç bu ayda bu kadar önemli ise Şaban ayı orucu kaç gün tutulur? Şaban ayının ilk gün orucu ile birlikte toplamda 6 gün oruç vardır. Ama hepsi nafile birer oruç olduğu için bu günler adedince de tutulabilir, az veya fazla da tutulabilir. 

Dinî ehemmiyete sahip gün ve gecelerin faziletlerinin kaydedildiği eserlerde yer alan bir rivayete göre, Şa‘bân-ı Şerîf ayında bir gün oruç tutmanın fazileti hakkında şöyle buyrulmuştur: “Kim Şa‘bân’dan bir gün oruç tutarsa, Allâh-u Teâlâ onun cesedini cehenneme haram kılar. Cennetlerde Yûsuf (Aleyhisselâm)a komşu olur. Allâh-u Teâlâ ona Eyyûb ve Dâvûd (Aleyhimesselâm)ın sevaplarını verir.” (Kaynak: es-Safûrî, Nüzhetü’l-Mecâlis, 1/142)

Şaban Ayının İlk Günü Orucu

Şaban ayı ilk gün orucu vardır. İlk gün oruçlarıyla birlikte ilk ve son perşembe oruçları vardır. Şaban ayının ilk günü 31 Ocak 2025 Cuma'dır (1 Şaban 1446) Mübarek cuma gününü ve Şaban ayının ilk gününü oruçlu geçirmek çok sevaptır. Şaban ayının ilk perşembe günü, 6 Şubat 2025 gününe denk gelmektedir.

Ebû Abdillâh el-Hubeyşî (Rahimehullâh)ın rivâyet ettiği bir hadis-i şerifte şöyle vârid olmuştur: “Şa‘bân’ın ilk ve son perşembesini oruçlu geçireni, rahmeti ile cennete girdirmek Allâh Teâlâ üzerine bir hak olur.” (Ebû Abdillâh el-Hubeyşî, el-Berake fî fazli’s-sa‘yi ve’l-Hareke, No:785, sh:249)

Şaban Ayının Son Üç Günü Orucu

Şaban ayında üç gün oruç tutmak çok sevaptır. Ancak bu başında, ortasında ve sonunda olmak üzeredir. Üç gün oruç tutmanın fazileti hakkında şöyle buyrulmuştur: “Şa‘bân, cehennemden bir kalkandır. Bana kavuşmak isteyen üç gün de olsa onda oruç tutsun.”  (es-Safûrî, Nüzhetü’l-Mecâlis, 1/142)

Şaban-ı Şerif’in başında, ortasında ve sonunda üç gün oruç tutulur. “Her kim Şa‘bân’ın başından, ortasından ve sonundan üç gün oruç tutarsa, Allâh-u Teâlâ ona yetmiş peygamber sevabı yazar. Allâh-u Teâlâ’ya yetmiş sene ibâdet etmiş gibi olur. O sene ölürse şehit olarak ölür.” (Zübdetü’l-Vâ‘izîn, Hobevî, Dürretü’n-Nâsihîn, sh:235)

İlk ve son perşembe oruçları vardır. Peki, şaban ayı son 3 gün oruç var mıdır? Çünkü Şaban ayından sonra Ramazan-ı Şerif ayı başlamaktadır. Bu meseleyle ilgili kişinin aklına Ramazan'ı karşılamak için Şaban ayının son günlerini oruçlu geçirmek doğru mudur? sorusu gelir. Nitekim Peygamber Efendimiz (S.A.V) Recep ve Şaban aylarında diğer aylara nazaran daha fazla nafile oruç tutmuştur. Ancak Hz. Peygamberin bu uygulamasını Ramazan'ı karşılama olarak değerlendirmek doğru değildir. 

Efendimiz (S.A.V), Ramazan orucunu Şaban orucuyla karıştırmamak adına, Şaban ayının son günlerinde oruç tutmayı sınırlı tutmuştur. “Ramazan’ı bir veya iki gün önce oruçla karşılamayın. Eğer bir kimse âdeti olduğu için bu günleri oruçla geçiriyorsa tutsun.” (Buhârî, Savm, 14; Müslim, Sıyâm, 21) buyurmuştur. 1 Mart 2025 Cumartesi günü Ramazan başladığını göre bu hadis-i şerifi tarihleri dikkate alarak değerlendirmek gerekir.

Ayrıca, Ramazan ayı girmediği hâlde, Ramazan’ın gelmiş olabileceği düşüncesiyle ihtiyaten Ramazan’dan bir veya iki gün önce oruç tutmak da mekruhtur. Buna dinimizde, “Şek günü” denir. Ancak, Ramazan’ı karşılama niyeti olmaksızın şek gününde oruç tutulmasında bir sakınca yoktur.