Cemaziyelevvel Ayı Faziletleri

İslam dininde Hicri takvimin beşinci ayı olan Cemaziyelevvel 2023 yılında Kasım ve Aralık ayları içerisinde idrak edilirken, 1 Cemaziyelevvel 1445 miladi takvime göre 14 Kasım 2023 Salı gününe denk geliyor. Rebiülahir ayından sonra Cemaziyelevvel ayı daha sonra ise Cemaziyelahir ayı gelir. Cemaziyelevvel’in ilk gece ve ilk gündüzünde, 3. gece, 21. gece ve 27. gece kılınacak namaz ve zikirler vardır. Peki, Cemaziyelevvel ayı ne demek, Cemaziyelevvel ayının fazileti nedir, Cemaziyelevvel ayının özellikleri nelerdir? Bu aya özel bir dua var mıdır ya da Cemaziyelevvel ayında yapılacak ibadetler nelerdir?

Cemaziyelevvel Ne Demek?

Hicri yılın dördüncü ayı olan Rebiülahir’den sonra gelen ve Hicri yılın beşinci ayı olan Cemaziyelevvel, Türkçe’de cemadilula şeklinde kullanılır. Arapça’daki asıl adı cumadelula olan Cemaziyelevvel’i cahiliye döneminde diğer aylar gibi bu ayın da başka adı bulunduğu, bu ismin İslam’ın doğuşu sırasında kullanılmaya başlandığı nakledilir. Ayrıca yılın beşinci ayı olmalarından dolayı cumadelulaya cumada hamse denilmiştir. Cumada “soğuk” ve “kurak” anlamlarına gelir. Söz konusu ayın isimi değiştirildiği sırada şiddetli soğuk veya kuraklık hüküm sürdüğünden bu şekilde adlandırıldığı rivayet edilir. Arapça’da bütün ay adları kelime olarak müzekker olduğu halde sadece Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir ayları müennestir. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nde de geçtiği üzere bazı Arap ülkelerinde halk ağzında bu ayların cumadelevvel ve cumadelahir şeklinde müzekker olarak kullanıldığı görülür. Türkçe’deki kullanımın da bundan etkilendiğini söylemek mümkündür.

Cemaziyelevvel Ayı Nedir?

Cemaziyelevvel, Türkçe’de “cemaziyelevvelini bilmek” deyimi içinde bir kimsenin kısmen lekeli olan ve herkesçe bilinmeyen geçmişinden kinaye olarak kullanılır. Cemaziyelevvel Ayı özellikle çokça tövbe ve istiğfar yapılan aydır. Türkçemize de bir deyimle beraber kazandırılmış olup “Ben onun cemaziyelevvelini bilirim” ifadesi kullanılır. Hikayesi ise şöyledir: Arşiv müdürlüğünde çalışan bir zat günü ve ayı geçen belgeleri arşive kaldırır. Arşive kaldırılan evraklar ise rulo haline getirilir ve bez bir çuval içerisine konulurdu. Çuvalın üzerine ise hangi ay olduğu yazılırdı. O sıralarda ekonomik durumu kötüye giden çalışan elbise ihtiyacını karşılayamaz hale gelmiştir. Böylece arşivde belgelerin saklandığı bez çuvallardan bir kaçını evine götürerek hanımına elbise diktirmiştir. Fakat götürdüğü bu çuvallardan birinin üzerinde Cemaziyelevvel yazısı silinmemiş ve kalmıştır. Yağmurlu bir havada ise ince kumaşlarla giyinen o dönemin insanları yağmur yağmasıyla birlikte içerisinin görünmesi sebebiyle iç giyiminde Cemaziyelevvel yazısı belirmiştir. İnsanlar mahcup olmasın diye farkettirmese de zaman içinde ciddi bir zenginliğe erişen zat bir mecliste kendisini överken mecliste bulunanlardan bir tanesi gayet mütevazı bir şekilde “Efendi biz senin cemaziyelevvelini de biliriz” diyerek ince bir nüansla dokunmuştur. İşte bu sebeple bu ayın ismi de bu deyimle beraber Türkçemize kazandırılmıştır. Elbette ki bu deyimin bize kazandırmış olduğu kıssadan hisse olayı da vardır. Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir’den sonra gelen üç aylar vardır.

Cemaziyelevvel Ayının Önemi Nedir?

İslâm tarihinde Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir ayları içinde birçok hadise cereyan etmiştir. Mesela Hz. Ali Cemaziyelevvelin sekizinde doğmuş, Cemel Vak‘ası bu ayın on beşinde olmuştur. Dolayısıyla Cemaziyelevvel ayı tövbe ayı olarak zikredilir. Cemel Vak‘ası istenmeden olan ve maalesef Müslümanların birbiriyle olan mücadelesidir. Sonrasında Müslümanlar her iki tarafta da bulunanlar aşırı derecede tövbe ve istiğfara yönelmiş ve bundan sebep tövbe ve istiğfar ayı olarak da tarihe geçmiştir. Hz. Ömer Cemaziyelahirin altısında halife olmuş, Ca‘fer es-Sadık bu ayın altısında, Hz. Fatıma ise yirmisinde dünyaya gelmişlerdir. Cemaziyelevvel ayı Osmanlı Devleti döneminde de ayrı bir kıymete sahipti. Çünkü bu ayda çok değerli faziletlerin verildiğine inanılırdı. Hatta bazı rivayetlere göre, Cemaziyelevvel ayının 21’inci gecesi hemen hemen ekseriya Evliyaullah’ın kemalet mertebelerini tamamladığı zamana tekabül eder.

Cemaziyelevvel Ayı Ne Zamana Denk Geliyor? Cemaziyelevvel Hangi Ay?

Cemaziyelevvel hangi ay ya da cemaziyelevvel ayı ne zaman diye baktığımızda 2023 yılında Kasım ayının ortasına denk geldiğini görürüz. 1 Cemaziyelevvel 1445 miladi takvime göre 14 Kasım 2023 Salı gününe denk gelir. 13 Kasım 2023 Pazartesi’yi Salı’ya bağlayan gece Rebiülahir ayı biter ve Cemaziyelevvel ayı başlar. Cemaziyelevvel ayı ise 13 Aralık 2022 Çarşamba gecesi biter ve 14 Aralık 2023 Perşembe Cemaziyelahir ayı başlar. Çarşamba'yı Perşembe'ye bağlayan gece Cemaziyelahir ayının gecesidir.

Cemaziyelevvel ayının birinci günü olan 14 Kasım 2023 Salı günü ay güneşten; Ankara´da 27 dakika, Mekke´de 44 dakika sonra batmakta ve güneş battığı anda hilal, Ankara´da 03° 24´, Mekke´de ise 07° 53´ ufkun üstünde bulunacaktır. 

Cemaziyelevvel Ayı Faziletleri Nelerdir?

Cemaziyelevvel ibadetleri ve Cemaziyelevvel ayında neler yapılır diye baktığımızda faziletlerin önemi ortaya çıkar. Bu ayı faziletli hale getirebilmek de Allah’a yakınlaşmak, bolca tövbe ve istiğfar etmek ve Cemaziyelahir ayından sonra üç aylara girmektir. Cemaziyelevvel ayının ilk gecesi kılınması faziletli olan bir namaz vardır. Bu namaz 2 rekat olarak kılınır. İlk rekatta 1 Fatiha, 1 Cuma Suresi, ikinci rekatta ise 1 Fatiha ve ardından Müzzemmil Suresi okunur. Herkesin bilmediği sureler olması hasebiyle zordur ancak ilk geceyi ihya niyetiyle nafile namaz olarak kılınır. Geceler önce geldiği için ilk gece namazı da 13 Kasım 2023 Pazartesi gecesini Salı gecesine bağlayan akşam kılınır. 14 Kasım 2023 Salı günü ise Cemaziyelevvel’in ilk günüdür. Bir de ilk gün namazı vardır. Gündüz namazı 4 rekattır. Her rekatta 1 F atiha ve 7 Nasr Suresi okur. Üçüncü gece Kadir gecesi ile eş değer tutulmuştur. Bu gece 20 rekatla kılınan namaz vardır. İkişer rekatlar halinde kılınan namazda her rekatta 1 Fatiha Suresi ve 10 Kadir Suresi okunur. Namaz bittikten sonra ise şu dua edilir:

“Ey büyük olan Allah’ım azametinle daima her şeyden büyük oldun. Bütün azametler sadece senin azametinde toplanmıştır. Ya azim olan Rabbim” diyerek Allah-u Teala’yı tekbir etmek ile ilgili zikir-i şeriftir.

21’inci gecesi kılınan namaz ise iki rekattır. 1 Fatiha ve ardından istenilen sure okunur. 27’nci gecesinde de iki defa dört rekatlık namaz kılınır. Her rekatta 1 Fatiha ve Duha Suresi okunur. Namazın ardından “Sübbühün, Kuddusun Rabbüna ve Rabbül melaiketi ver ruh” (Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. En yüce en mukaddes olan sensin Ya Rabbi. Bütün meleklerin sahibi sensin Allah’ım” zikri edilir.