Cemaziyelevvel Ayı Faziletleri ve İbadetleri Nelerdir?

İslam dininde Hicri takvimin beşinci ayı olan Cemaziyelevvel 2024 yılında Kasım ve Aralık ayları içerisinde idrak edilirken, 1 Cemaziyelevvel 1446 miladi takvime göre 3 Kasım 2024 Pazar gününe denk geliyor. 

Rebiülahir ayından sonra Cemaziyelevvel ayı daha sonra ise Cemaziyelahir ayı gelir. Cemaziyelevvel’in ilk gece ve ilk gündüzünde, 3. gece, 21. gece ve 27. gece kılınacak namaz ve zikirler vardır. Peki, Cemaziyelevvel ayı ne demek, Cemaziyelevvel ayının fazileti nedir, Cemaziyelevvel ayının özellikleri nelerdir? Bu aya özel bir dua var mıdır ya da Cemaziyelevvel ayında yapılacak ibadetler nelerdir? Cemaziyelevvel ayında olan olaylar nedir?

Hicri yılın dördüncü ayı olan Rebiülahir’den sonra gelen ve Hicri yılın beşinci ayı olan Cemaziyelevvel, Türkçe’de cemadilula şeklinde kullanılır. 

Arapça’daki asıl adı cumadelula olan Cemaziyelevvel’i cahiliye döneminde diğer aylar gibi bu ayın da başka adı bulunduğu, bu ismin İslam’ın doğuşu sırasında kullanılmaya başlandığı nakledilir. Cemaziyelevvel anlamı cemaziyel köküyle anlaşılır.

Ayrıca yılın beşinci ayı olmalarından dolayı cumadelulaya cumada hamse denilmiştir. Cumada “soğuk” ve “kurak” anlamlarına gelir. Söz konusu ayın isimi değiştirildiği sırada şiddetli soğuk veya kuraklık hüküm sürdüğünden bu şekilde adlandırıldığı rivayet edilir. Arapça’da bütün ay adları kelime olarak müzekker olduğu halde sadece Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir ayları müennestir. 

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi’nde de geçtiği üzere bazı Arap ülkelerinde halk ağzında bu ayların cumadelevvel ve cumadelahir şeklinde müzekker olarak kullanıldığı görülür. Türkçe’deki kullanımın da bundan etkilendiğini söylemek mümkündür. Ayrıca cemaziyelevvel ayı orucu ile ilgili bilgi mevcut değildir. 

Cemaziyelevvel Ayı Nedir?

Cemaziyelevvel, Türkçe’de “cemaziyelevvelini bilmek” deyimi içinde bir kimsenin kısmen lekeli olan ve herkesçe bilinmeyen geçmişinden kinaye olarak kullanılır. Cemaziyelevvel Ayı özellikle çokça tövbe ve istiğfar yapılan aydır. Türkçemize de bir deyimle beraber kazandırılmış olup “Ben onun cemaziyelevvelini bilirim” ifadesi kullanılır. 

Hikayesi ise şöyledir: Arşiv müdürlüğünde çalışan bir zat günü ve ayı geçen belgeleri arşive kaldırır. Arşive kaldırılan evraklar ise rulo haline getirilir ve bez bir çuval içerisine konulurdu. Çuvalın üzerine ise hangi ay olduğu yazılırdı. O sıralarda ekonomik durumu kötüye giden çalışan elbise ihtiyacını karşılayamaz hale gelmiştir. Böylece arşivde belgelerin saklandığı bez çuvallardan bir kaçını evine götürerek hanımına elbise diktirmiştir. Fakat götürdüğü bu çuvallardan birinin üzerinde Cemaziyelevvel yazısı silinmemiş ve kalmıştır. Yağmurlu bir havada ise ince kumaşlarla giyinen o dönemin insanları yağmur yağmasıyla birlikte içerisinin görünmesi sebebiyle iç giyiminde Cemaziyelevvel yazısı belirmiştir. 

İnsanlar mahcup olmasın diye farkettirmese de zaman içinde ciddi bir zenginliğe erişen zat bir mecliste kendisini överken mecliste bulunanlardan bir tanesi gayet mütevazı bir şekilde “Efendi biz senin cemaziyelevvelini de biliriz” diyerek ince bir nüansla dokunmuştur. İşte bu sebeple bu ayın ismi de bu deyimle beraber Türkçemize kazandırılmıştır. Elbette ki bu deyimin bize kazandırmış olduğu kıssadan hisse olayı da vardır. Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir’den sonra gelen üç aylar vardır.

Cemaziyelevvel Ayının Önemi Nedir?

İslâm tarihinde Cemaziyelevvel ve Cemaziyelahir ayları içinde birçok hadise cereyan etmiştir. Mesela Hz. Ali Cemaziyelevvelin sekizinde doğmuş, Cemel Vak‘ası bu ayın on beşinde olmuştur. Dolayısıyla Cemaziyelevvel ayı tövbe ayı olarak zikredilir. Cemel Vak‘ası istenmeden olan ve maalesef Müslümanların birbiriyle olan mücadelesidir. Sonrasında Müslümanlar her iki tarafta da bulunanlar aşırı derecede tövbe ve istiğfara yönelmiş ve bundan sebep tövbe ve istiğfar ayı olarak da tarihe geçmiştir. 

Hz. Ömer Cemaziyelahirin altısında halife olmuş, Ca‘fer es-Sadık bu ayın altısında, Hz. Fatıma ise yirmisinde dünyaya gelmişlerdir. Cemaziyelevvel ayı Osmanlı Devleti döneminde de ayrı bir kıymete sahipti. Çünkü bu ayda çok değerli faziletlerin verildiğine inanılırdı. 

Hatta bazı rivayetlere göre, Cemaziyelevvel ayının 21’inci gecesi hemen hemen ekseriya Evliyaullah’ın kemalet mertebelerini tamamladığı zamana tekabül eder.

Cemaziyelevvel Ayı Ne Zamana Denk Geliyor? Cemaziyelevvel Hangi Ay?

Cemaziyelevvel hangi ay ya da cemaziyelevvel ayı ne zaman diye baktığımızda 2024 yılında Kasım ayının ortasına denk geldiğini görürüz. 1 Cemaziyelevvel 1446 miladi takvime göre 3 Kasım 2024 Pazar gününe denk gelir. 

2 Kasım 2024 Cumartesi'yi Pazar'a bağlayan gece Rebiülahir ayı biter ve Cemaziyelevvel ayı başlar. Cemaziyelevvel ayı ise 1 Aralık 2024 Pazar gecesi biter ve 2 Aralık 2024 Pazartesi Cemaziyelahir ayı başlar. Pazar'ı Pazartesi'ye bağlayan gece Cemaziyelahir ayının gecesidir.

Cemaziyelevvel Ayı Faziletleri Nelerdir?

Cemaziyelevvel ibadetleri ve Cemaziyelevvel ayında neler yapılır diye baktığımızda faziletlerin önemi ortaya çıkar. Bu ayı faziletli hale getirebilmek de Allah’a yakınlaşmak, bolca tövbe ve istiğfar etmek ve Cemaziyelahir ayından sonra üç aylara girmektir. Cemaziyelevvel ayının ilk gecesi kılınması faziletli olan bir namaz vardır. 

Bu namaz 2 rekat olarak kılınır. İlk rekatta 1 Fatiha, 1 Cuma Suresi, ikinci rekatta ise 1 Fatiha ve ardından Müzzemmil Suresi okunur. Herkesin bilmediği sureler olması hasebiyle zordur ancak ilk geceyi ihya niyetiyle nafile namaz olarak kılınır. Geceler önce geldiği için ilk gece namazı da 2 Kasım 2024 Cumartesi gecesini Pazar'a bağlayan akşam kılınır. 

3 Kasım 2024 Pazar günü ise Cemaziyelevvel’in ilk günüdür. Bir de ilk gün namazı vardır. Gündüz namazı 4 rekattır. Her rekatta 1 F atiha ve 7 Nasr Suresi okur. Üçüncü gece Kadir gecesi ile eş değer tutulmuştur. Bu gece 20 rekatla kılınan namaz vardır. İkişer rekatlar halinde kılınan namazda her rekatta 1 Fatiha Suresi ve 10 Kadir Suresi okunur. Namaz bittikten sonra ise şu dua edilir:

“Ey büyük olan Allah’ım azametinle daima her şeyden büyük oldun. Bütün azametler sadece senin azametinde toplanmıştır. Ya azim olan Rabbim” diyerek Allah-u Teala’yı tekbir etmek ile ilgili zikir-i şeriftir.

21’inci gecesi kılınan namaz ise iki rekattır. 1 Fatiha ve ardından istenilen sure okunur. 27’nci gecesinde de iki defa dört rekatlık namaz kılınır. Her rekatta 1 Fatiha ve Duha Suresi okunur. Namazın ardından “Sübbühün, Kuddusun Rabbüna ve Rabbül melaiketi ver ruh” (Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. En yüce en mukaddes olan sensin Ya Rabbi. Bütün meleklerin sahibi sensin Allah’ım” zikri edilir.

Cemaziyelevvel Ayı Namazı

Cemaziyelevvel ayının fazileti ve cemaziyelevvel ayının özellikleri olarak değerlendirdiğimizde namazın sevabı Müslümanın ahiretine bir yatırımdır. 

Cemaziyelevvel ayı namazı farz yani yapılması gereken ve sorumluluk altında olduğumuz ibadetlerden olmayan, nafile yani herhangi bir yükümlülüğü olmadan, içten gelerek kılınan namazdır. İkişer veya dörder rekatlar halinde kılınan nafile namazlarda Allah’ın rızası gözetilir ve cennet istenir.

Cemaziyelevvel Ayı Namazı Ne Zaman Kılınır?

Cemaziyelevvel hangi ay ya da cemaziyelevvel ayı ne zaman diye baktığımızda 2024 yılında Kasım ayının başına denk geldiğini görürüz. 1 Cemaziyelevvel 1446 miladi takvime göre 3 Kasım 2024 Pazar gününe denk gelir. 

Dört gecesinde namaz kılınması faziletli kabul edilen Cemaziyelevvel ayında namazlar akşam ile yatsı namazları arasında ya da yatsı namazından sonra kılınabilir.

Cemaziyelevvel Ayı Namazı Nasıl Kılınır?

Akşam ya da yatsı namazından sonra ilk gece, ilk gündüz, üçüncü gece, yirmi birinci ve yirmi yedinci gece kılınması faziletli görünen namaz için abdest alarak Allah’ın huzuruna gideriz. Cemaziyelevvel namazı da aynı farz namazlar gibi tekbir, kıyam, rükû, secde ve selam gibi kısımlardan oluşur. 

Namaz kılacak kişi kıbleye yönelik olarak durup ellerini kaldırır ve niyet ederek Allahuekber der, ellerini göbeğinin üzerinde (erkekler için) (Kadınlar göğüs üstünde) bağlar. Subhaneke, Fatiha ve ilgili dualardan sonra rüku, secde ve ikinci rekatta oturulur. Sağa ve sola selam vermek kaydıyla namaz tamamlanır.

Cemaziyelevvel Ayı Namazına Nasıl Niyet Edilir?

Farz veya vacip olan namazların dışındaki namazlara nafile namazlar denir. Bu vesileyle nafile namazları "Niyet ettim Allah rızası için Nafile Namazı kılmaya" diye niyet edilir. Allah-u Ekber diyerek Tekbir alınır ve namaza başlanır.

Cemaziyelevvel Ayı Namazı Kaç Rekattır?

Cemaziyelevvel’de kılınması faziletli kabul edilen ve belirli günlerde kılınan 5 namaz vardır. Toplamda kaç rekattır diye baktığımızda 36 rekattır. Tabi bu namazlar beş ayrı gün ve gecede kılındığı için ayrı rekatlara sahiptir. Örneğin ilk gece namazı 2 rekattır. İlk gündüz namazı 4 rekattır. 

Üçüncü gecesi kılınması tavsiye edilen namaz 20 rekat, Yirmi birinci gece 2 rekat ve yirmi yedinci gecesi ise 8 rekattır. İki rekattan fazla olan namazlar. İkişer rekatlar halinde kılınarak eda edilir.

Cemaziyelevvel Ayı Namazı Farz Mıdır?

Cemaziyelevvel ibadetleri ve Cemaziyelevvel ayında neler yapılır diye baktığımızda faziletlerin önemi ortaya çıkar. Bu ayı faziletli hale getirebilmek de Allah’a yakınlaşmak, nafile namaz kılmak, bolca tövbe ve istiğfar etmek çok kıymetlidir. Peki, Cemaziyelevvel ayı namazı farz mıdır? Hayır, değildir. Kılınması tavsiye edilen namazlar nafile yani Allah rızası umularak kılınan namazlardır. Cemaziyelevvel ayı namazı da nafile namazdır.

Cemaziyelevvel Ayının İlk Gecesi Kılınacak Namaz

Cemaziyelevvel ayının ilk gecesi kılınması faziletli olan bir namaz vardır. Bu namaz 2 rekat olarak kılınır. İlk rekatta 1 Fatiha, 1 Cuma Suresi, ikinci rekatta ise 1 Fatiha ve ardından Müzzemmil Suresi okunur. 

Herkesin bilmediği sureler olması hasebiyle zordur ancak ilk geceyi ihya niyetiyle nafile namaz olarak kılınır. Geceler önce geldiği için ilk gece namazı da 2 Kasım 2024 Cumartesi gecesini Pazar'a bağlayan akşam kılınır.

Cemaziyelevvel Ayının İlk Günü Kılınacak Namaz

3 Kasım 2024 Pazar günü ise Cemaziyelevvel’in ilk günüdür. Bir de ilk gün namazı vardır. Gündüz namazı 4 rekattır. Her rekatta 1 kez Fatiha ve 7 kez Nasr Suresi okur. (İzâ câe nasrullahi velfeth. Ve raeytennâse yedhulûne fî dinillâhi efvâcâ. Fesebbih bihamdi rabbike vestağfirh, İnnehû kâne tevvâbâ)

Cemaziyelevvel Ayının 3. Gecesi Kılınacak Namaz

Üçüncü gece Kadir gecesi ile eş değer tutulmuştur. Halk arasında da oldukça oldukça önemlidir. Birçok Ulema ve Alim tarafından Cemaziyelevvel ayının üçüncü gecesi Kadir gecesi kıymetinde görülmüştür. Bu gece 20 rekatla kılınan namaz vardır. İkişer rekatlar halinde kılınan namazda her rekatta 1 Fatiha Suresi ve 10 Kadir Suresi okunur. Kadir Suresinin okunuşu şu şekildedir:

İnna enzelnahü fiy leyletilkadr. Ve ma edrake ma leyletülkadr. Leyletülkadri hayrüm min elfi şehr. Tenezzelülmelaiketü verruhu fiyha biizni rabbihim min külli emr. Selamün hiye hatta matle’ılfecr

Namaz bittikten sonra ise şu dua edilir:

“Ey büyük olan Allah’ım azametinle daima her şeyden büyük oldun. Bütün azametler sadece senin azametinde toplanmıştır. Ya azim olan Rabbim” diyerek Allah-u Teala’yı tekbir etmek ile ilgili zikir-i şeriftir.

Cemaziyelevvel Ayının 21. Gecesi Kılınacak Namaz

21. gecenin ayrı bir özelliği vardır. Evliyâullah’ın çoğunluğu manevi hurucunu tam bu gecede tamamlamıştır. Fenafillah ve bekabillah makamlarını bu gecede elde etmişlerdir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde ise önemi çok büyüktür. Fenâ kelimesi, tasavvuf ıstılahında ise “Ölmeden evvel ölmek” ve “Allah aşkına tutulup kendi varlığını unutmak” manasına gelir. Saikin belli bir noktadan sonra ulaştığı manevi bir makamdır. “Fenâ” makamının peşine gelen “Bekâ” makamı ise onun bir levazımı olup akabinde ele geçmektedir. Bekâ kelimesi ise lügatta “Var olmak” ve” Sürekli olmak” manalarına gelir. 21’inci gecesi kılınan namaz ise iki rekattır. 1 Fatiha ve ardından istenilen (Kur’an-ı Kerim’den en kolayınıza geleni okuyun vasfıyla) sure okunur.

Cemaziyelevvel Ayının 27. Gecesi Kılınacak Namaz

27. gecelerin fazileti büyük olmakla beraber Recep ve Şaban aylarının 27. Geceleri gibidir. 27’nci gecesinde de iki defa dört rekatlık yani toplamda 8 rekat namaz kılınır. Her rekatta 1 Fatiha ve Duha Suresi okunur.

Duha Suresi okunuşu:

Vedduha. Velleyli iza seca. Ma vedde'ake rabbüke ve ma kala. Ve lel'ahıretü hayrün leke minel'ula. Ve lesevfe yu'tıyke rabbüke feterda. Elem yecidke yetiymen feava. Ve vecedeke dallen feheda. Ve vecedeke 'ailen feağna. Femmel yetiyme fela takher. Ve emmessaile fela tenher. Ve emma binı'meti rabbike fehaddis.

Namazın ardından “Sübbühün, Kuddusun Rabbüna ve Rabbül melaiketi ver ruh” (Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. En yüce en mukaddes olan sensin Ya Rabbi. Bütün meleklerin sahibi sensin Allah’ım” zikri edilir.

Cemaziyelevvel Ayında Yapılacak Zikirler

Cemaziyelevvel Ayı, namaz ve zikirlerle dolu bir aydır. Bu vesileyle cemaziyelevvel ayı zikirleri kapsamında kılınan namazlar, ardından okunan dua ve zikirler Allah-u Teala’ya yapılan en güzel ibadetlerdendir.

Zikirler Allah’ı çokça anmaktır. "Öyleyse siz beni zikredin ki ben de sizi anayım. Bana şükredin, sakın nankörlük etmeyin." (Bakara, 2/152) Bu vesileyle zikir de şükür gibi ya dille, ya kalple veya bedenle olur. Dil ile zikir, Allah-u Teala'yı en güzel isimleriyle anmak, hamd etmek, tesbih ve tenzih etmek, Kitabını okumak ve dua etmektir.

Sübbuhun kuddusün zikri bu ay bitene kadar zikredilir.

Arapça okunuşu şöyledir:

Türkçe okunuşu ise şöyledir: Sübbuhun kuddusün rabbül melaiketü ver ruh

Anlamı: Allah-ü Teala bütün noksan sıfatlardan münezzeh ve mukaddestir. Meleklerin ve Ruh (Cebrail)’in Rabbidir.

‘Sübhânallahi ve bihamdihi, estağfirullahe ve etübu ileyh.’u

Anlamı : “Allah’ı tesbih ederim ve O’na hamd ederim, Allahu Teala’dan mağfiret dilerim ve O’na tevbe ederim.”

‘Sübhanellâhi ve bihamdihi sübhanallahi’l Azim’

Anlamı :Allah’a hamd ederek O’nu noksanlıklardan tenzih ederim, Yüce Allah’ı tenzih ederim

‘Bismillahillezi la yedurru ma’asmihi şey’ün fil erdi ve la fissemai ve hüves-semi’ul alim.’

Anlamı :Allah’ın yüce ismine sığınana yerde ve gökte hiç bir şey zarar veremez! O, her şeyi işitir ve her şeyi bilir.

Cemaziyelevvel Ayında Okunacak Dualar

Ömrün hayırlı, uzun ve bereketli olması, düşmanlardan korunmak ve zarar görmemek, rızık bolluğu ve kötü ölümden korunmak için sabah-akşam üçer kere şu duayı okumalıdır:

 “Sübhanallahi mil’el mizan. Ve müntehel-ılmi ve mebleğar-rıza ve zinetel-arş”

Duanın Anlamı ise şöyledir: “Allah Teala’yı; Mizan’ın dolusunca, ilminin hudutsuzluğunca, rızasına erinceye dek ve Arş-ı A’la’nın ağırlığınca tesbih (noksan sıfatlardan münezzeh, kemal sıfatlarla mevsuf olduğunu kabul) ederim.

Cemaziyelevvel Ayının 3. Gecesi Okunacak Dua

Cemaziyelevvel ayının üçüncü gecesi Kadir gecesi ile eş değer tutulmuştur. 2024 yılında 3. Gece 4 Kasım Pazartesi gecesidir. Çünkü geceler bir gün önceden gelir. Bu gece ikişer rekatlar halinde toplamda 20 rekat namaz kılınır. 

Her rekatta 1 Fatiha Suresi ve 10 Kadir Suresi okunur. Namazın ardından ise şu dua yapılır: “Ey büyük olan Allah’ım azametinle daima her şeyden büyük oldun. Bütün azametler sadece senin azametinde toplanmıştır. Ya azim olan Rabbim” diyerek Allah-u Teala’yı tekbir etmek ile ilgili zikir-i şeriftir.

Hz. Peygamber Efendimiz’in (S.A.V) yaptığı günlük ibadet ve dualar, bu ayda da yapılır. Kamer aylarının beşincisi olan Cemaziyelevvel ayında belalardan korunmak için günahlara tövbe etmeli, çokça istiğfar çekmeli, nafile ve kaza namazı kılmalıdır.

Cemaziyelevvel Ayının 21. Gecesi Okunacak Dua

3 Kasım 20234 Pazar günü başlayan Cemaziyelevvel ayının ilk gecesi 2 Kasım Cumartesi gecesidir. Cemaziyelevvel ayının 21. Gecesi isi 22 Kasım 2024 Cuma gecesidir. Bu gece Evliyâullah’ın çoğunluğu manevi hurucunu tam bu gecede tamamlaması hasebiyle kılınacak namaz ve dualar son derece kıymetlidir. 

21’inci gecesi kılınan namaz ise iki rekattır. 1 Fatiha ve ardından istenilen (Kur’an-ı Kerim’den en kolayınıza geleni okuyun vasfıyla) sure okunur. Bu gece edilecek dua ve zikirler de Allah aşkına ve sevgisine ulaşmak için yapılır. Allah dostlarının Fenafillah ve bekabillah makamlarını bu gecede elde ettiği için kalpten dualar edilir. Yukarıda yazdığımız dua ve zikirler yapılabilir.

Cemaziyelevvel Ayının 27. Gecesi Okunacak Dua

Cemaziyelevvel ayının 27. Gecesi üç ayların bir ve ikinci ayı olan Recep ve Şaban aylarının 27. Geceleri gibi sevap ve faziletlerle doludur. Bu gece kılınacak 8 rekatlık namazda Fatiha ve Duha Suresi okunur.

Namazın ardından “Sübbühün, Kuddusun Rabbüna ve Rabbül melaiketi ver ruh” (Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. En yüce en mukaddes olan sensin Ya Rabbi. Bütün meleklerin sahibi sensin Allah’ım” zikri edilir.